Saz teli nasıl takılır?

Telli çalgılardan birisi olan saz Türk toplum müziğinin vazgeçilmeyen enstrümanlarından birisidir. Saz telleri bazı zamanlarda yıpranmaya bağlı olarak veyahut tellerin aşırı gerilmesine bağlı olarak kopabilirler. Bunun yanı sıra uzun zaman kullanılan teller de korozyona bağlı olarak eski tınılarını kaybederler. Bu gibi hallerde sazın tellerinin değiştirilmesi gerekmektedir.

Saz Teli Nasıl Takılır?

Saza yeni tel takılması için her şeyden önce eski tellerin sazdan sökülmesi gerekmektedir. Bunu yapmak için her şeyden önce sazın burguları gevşetilir ve gevşeyen teller burgulardan sökülür.

Bu işlemler sırası ile her bir tel için gerçekleştirilmelidir.

Bütün teller söküldükten sonra yeni teller saza takılırken tellerin kalınlıklarına ve sırasına dikkat edilmesi gerekmektedir. Kalınlığı benzer olan teller eşleştirilmeli ve ince olan çift en alt iki sıraya takılmalı, onların üzerine de ince bam teli takılmalıdır. Orta sıraya kalın tel çifti takılmalı, en üste de kalın bam teli ve hemen altına da tek kalan tel takılmalıdır.

Tel bağlama takozunda yapılmış olan işlemlerde çok dikkati açık olunmalıdır. Aksi takdirde sivri tel uçları ele batarak yaralanmalara neden olabilirler.

Burgudan sökülen teller sazın en dibindeki tel bağlama takozuna bağlıdırlar. Tellerin buradaki deliklerden sökülebilmesi için aşağıdan yukarı doğru ittirilmeleri veyahut deliğin üstünden çekilmeleri gerekmektedir. Teller el ile ittirildiğinde veya yukardan tırnaklar vasıtasıyla çekildiğinde yerinden çıkmazlarsa bu iş için bir pense veyahut kargaburun kullanılabilmektedir. Bu aletler vasıtasıyla teller kibarca aşağıdan ittirilerek yahut yukarıdan çekilerek delikten çıkartılıp yerlerinden bütünüyle sökülebilirler.

Saza bağlanacak olan telin bir ucu bağlama takozundaki ilgili deliğe yukarıda 10-15 cm kalacak halde geçirilmeli ve tel en uçtan 0,5 cm kadar kırılmalıdır. Daha sonrasında aşağıdan çekilerek telin, kırılan kısmın ucuyla beraber deliğe girmesi sağlanmalı, lakin telin bir kısmı deliğin üstünde bırakılmalıdır. Sonra telin diğer ucu, bağlama takozundaki deliğin üstünde bırakılan kırılmış kısmın içerinden geçirilmeli ve tel gerdirilerek buradaki bağlantı sağlamlaştırılmalıdır. Bundan sonra telin boştaki ucu ilgili burguya geçirilmelidir. Tel burgudan boşanmaması için hafifçe gerdirilmeli ve burgu saatin tersi yönünde çevrilerek tel gerdirilmelidir. Yeterli gerginliğe ulaşan tel de alt ve üst eşiklerdeki doğru yuvalara yerleştirilmeli ve telin akordu yapılmalıdır.

Teller takılırken burguların sırasına da dikkat edilmesi gerekir. Tellerin bağlanmasına en alttaki tel alttaki burguların en dışta olanına takılacak biçimde sırayla ilerlenmeli, en üstteki tel ise üst burguların en içtekine takılacak biçimde işlem sonlandırılmalıdır.