Kayısı nasıl bir ağaçtır?

Akdeniz ülkeleri başta olmak üzere dünyanın her yerinde yetiştirilebilen kayısı gülgiller ailesindendir. Türkiye'de kuru, yaş, sofralık ve sanayi tipi olmak üzere çok miktarda kayısı çeşidi yetiştirilir.

Dikim

Kayısı fidanları dikilirken, kare, üçgen, dikdörtgen, üçgen ve satranç değişik dikim yöntemleri tercih edilebilmektedir. Fidan çukuru dikimden iki ay önce açılır. Böylelikle toprağın havalanması sağlanmaktadır. Minimum 60 cm derinlikte çukur açılır. Birer ölçek bahçe toprağı, çiftlik gübresi ve kum karışımı hazırlanır ve çukurun dibine yayıldıktan sonra fidan dikilir.

Toprak

Sıcak iklimlerde, arazinin güney cephesinde, derinliği ve geçirgenliği iyi, meyili az, organik bileşenleri zengin, tınlı, kumlu tınlı ve humuslu topraklarda iyi gelişir. Toprağın ideal pH oranı 6.5 -7.5 arasındadır. Fakir ve nem oranın yetersiz olduğu topraklarda gübreleme ve sulama ile kayısı yetiştirilebilir. Taban suyunun yüksek olduğu, ağır ve killi topraklar kayısı yetiştirmek için münasip değildir. Bu topraklarda kayısı ağacı Gummosis diye adlandırılan hastalık nedeni ile kısa zamanda kurur.

Sıcak iklim meyvesi olan kayısı ağacının boyu çeşidine göre 2-10 metre arasında farklılık göstermektedir. Mızrak biçiminde yapraklara, pembe-beyaz çiçeklere sahiptir. Türkiye'de en fazla kayısı yetiştirilen iller Malatya, Elazığ, Erzincan ve Kars'tır.

Üretim

Kayısı fidanı üretmek için en hesaplı ve en kolay yöntem aşı yöntemidir. Fidanları yetiştirmek için kumlu-tınlı topraklar verimlidir. Taban suyunun yüksek olduğu tuzlu topraklar fidan yetiştiriciliği için münasip değildir.

İklim

Kayısının dinlenme döneminden çıkması için belli sürelerde soğuklanması gerekmektedir. Bu sürenin karşılanmaması halinde tomurcuklar dökülür veyahut düzensiz uyanma ortaya çıkar. Kayısı ağacı dikmeden önce kısma ve türün soğuklanma ihtiyacına dikkatli olunması önem taşır. Sıcak iklimlerde, soğuklanma ihtiyacı az olan türlerin seçilmesi gerekmektedir.

Kışların soğuk yazların ise sıcak geçtiği bölgeler kayısı yetiştirmek için çok uygundur. Meyve kalitesinin istenen düzeyde olması için hava neminin çok düşük olmaması gerekmektedir. Kuru hava meyve dökümüne neden olurken, aşırı nem ise hastalık riskini yanında getirir. Kayısı çeşitlerine göre, ağacın ihtiyaç duyduğu toplam sıcaklık değeri farklılaşır. Bu değer ne kadar çabucak karşılanırsa meyve gelişimi o kadar hızlı olur. Sıcaklık ihtiyacının karşılanamaması çiçeklerin açmamasına ve meyvelerin oluşmamasına neden olur. En ideal iklim koşulları kışların soğuk, ilkbahar aylarının kurak ve yazın sıcak geçtiği iklimlerdir. Nem ve sıcaklık değerlerindeki ani dalgalanmalar, meyve verimini düşürür. Kayısı ağacı için çok önemli etkenlerin başında ilkbaharda görülebilen geç donlar gelir. Ağacın çiçeklenme dönemine denk gelen bu donlar ağaçtan alınacak verimi ciddi oranda düşürebilir.