Ukraynaca nasıl bir dildir?
Ukraynacada standart kelime dizilişi özne-yüklem-nesne şeklindedir. Sıfatlar eklendikleri ismin cinsiyetine, sayısına ve haline göre ...
Ukraynaca (ukrayins'ka mova), Rusça ve Beyaz Rusça gibi Hint-Avrupa dil ailesinin alt grubu olan Slav dillerinin Doğu Slav dilleri koluna aittir. Ukrayna’nın resmi, Moldova, Macaristan ve Sırbistan’ın onaylanmış azınlık dilidir. Ek olarak Birleşmiş Milletler tarafından tanınmayan Transdinyester Cumhuriyeti’ndeki 3 resmi dilden birisidir. Takribî 30 milyon kişi tarafından konuşulur.
Ukraynacada standart kelime dizilişi özne-yüklem-nesne şeklindedir. Sıfatlar eklendikleri ismin cinsiyetine, sayısına ve haline göre farklılık gösterirler. Ek olarak üstünlük dereceleri belirtilirken de belli değişimlerden geçerler. Eğer karşılaştırma yapılıyorsa ий düşürülür ve sıfatın sonuna -(і)ший eklenmektedir. Eğer sıfatın üstünlük derecesi en yüksekse karşılaştırma formundaki sıfatın başına най- öneki getirilir. Hep olduğu gibi bu kurala uymayan istisnalar da vardır.
Sözlüksel olarak en yakın olduğu diller sırası ile Beyaz Rusça, Lehçe, Sırp-Hırvatça, Slovakça ve Rusçadır. Benzer zamanda Ukraynaca konuşanlar Beyaz Rusça ve Rusça konuşanlar ile birbirlerini anlayabilirler.
Tarihsel dilbilimciler Ukraynacanın kökenini ortaçağda hüküm sürmüş Kiev Knezliği’nin Eski Doğu Slavcasına kadar sürmektedir. Kiev Knezliği’nin düşüşünden sonra Rutence adı verilen dile evrilmiştir. Kazak Hetmanlığı’nın kurulmasıyla ilişkilendirilen Modern Ukraynaca ise 17. asrın sonlarından beri kullanılır. Ukraynaca, 1804’ten Rus Devrimi’ne kadar Rus okullarında yasaklanmasına karşın Batı Ukrayna’da folklor şarkılar, gezgin müzisyenler ve seçkin yazarlar hasebiyle varlığını daima sürdürmüştür.
Ukraynacanın grameri dilin fonolojik, morfolojik, sözdizimsel kurallarını tanımlar. Bu grameri anlamak için iki yahut daha çok sesin çarpışmasından kaynaklanan fonolojik kuralları anlamak gerekmektedir. Böyle yapmak istisnaların sayısını hayli azaltır ve kuralların anlaşılmasını kolaylaştırır. Bu fonolojik kuralların bazılarının kökü Hint-Avrupa ses değişimine kadar izlenebilir. Bu bilhassa fiillerin mastar ve şimdiki zaman kökleri arasındaki farkı açıklarken kullanılan yaygın bir metottur.
Alfabe olarak ise 38 fonemi temsil eden 33 harflik olan Kiril alfabesinin bir türü kullanılmaktadır. Ukraynacada bu alfabeye Ukrayins’ka abetka denir. Ukraynaca metinler bazen Kiril alfabesini bilmeyenler için Latin alfabesinde yazılır. 6 adet ünlü harfe( /a/, /ɛ/, /ɪ/, /i/, /ɔ/, /u/ )sahip olan bu alfabede sessizler sert, yumuşak ve uzun olmak üzere 3’e ayrılır.