Matbaanın icadı
Johannes Gutenberg ilk denemelerini 1450’de yaparken, 1455 senesinde ise bastığı İncil ile adından söz ettirmeye başlamıştır. Gutenbe...
İnsanlık tarihinin çok önemli icatlarından biri olan matbaanın doğuşuyla ilgili kabul gören gerçekler doğuda ve batıda farklılıklar göstermektedir. Matbaanın doğuşu Çin’de MS 593 senesinde gerçekleşirken, Batı dünyası matbaanın mucidi olarak Johannes Gutenberg’i kabul edilmektedir.
MODERN MATBAA’NIN DOĞUŞU
Johannes Gutenberg ilk denemelerini 1450’de yaparken, 1455 senesinde ise bastığı İncil ile adından söz ettirmeye başlamıştır. Gutenberg’in bu başarısı sıradan halkın İncil’e ve diğer basılı eserlere ulaşmasını kolaylaştırmış ve sonrasında aydınlanma çağının ilk kıvılcımlarını oluşturmuştur.
Batıda ise matbaanın merkezi Hollanda olmuştur. Modern matbaada ilk denemelerin Lourens Janszoon Coster tarafından yapıldığı bilinse de modern anlamda metal harflerin kullanılması ile başarılı olan ilk denemeler olarak Johannes Gutenberg tarafından yapılmıştır. Coster’ın kullandığı teknikte ağaç harfler kullanılmıştır.
Gutenberg tarafından bulunan ve devamında tipo baskı tekniği adı verilen bu teknik 20 YY sonuna kadar kullanılmıştır. Daha sonraki süreçte ofset, tifdruk ve serigrafi baskı teknikleri oluşturulmuştur.
TÜRKLERDE MATBAANIN DOĞUŞU
Türklerde ise matbaanın doğuşu Osmanlı Devleti’nin Lale Devri olarak bilinen dönemine rast gelir. Macaristan doğumlu olan İbrahim Müteferrika tarafından ilk matbaa 1674 senesinde kurulmuştur. Matbaa izni verilirken dini kitapların basılmaması şartı koşulmuş ve bu şart uzun seneler devam etmiştir.
Öte yandan İbrahim Müteferrika öncesinde bazı gayrimüslimlerinde Osmanlı Devleti’ne matbaa örnekleri getirdikleri sanılmaktadır.
DOĞUDAN BATIYA MATBAANIN YAYILMASI
İlk örneklerine Çin ve Japonya’da görülebilen matbaanın batıdaki ilk örnekleri ise Mısır’da görülmektedir. Neredeyse benzer tekniklerle kurulan Mısır matbaasının Çin’de bulunan matbaadan etkilenip etkilenmediği ise kanıtlanamamıştır. Çin’de bulunan matbaayı ülkelerine taşıyan Uygurların ise ilk basımlarını 9. YY’da yaptığı bilinmektedir.
MATBAANIN DOĞUŞU
Matbaa her şeyden önce Çin’de ortaya çıkmıştır. MS 593 senesine dayanan buluntular, ilk matbaa örneklerinin ağaç oyma tekniğiyle gerçekleştirildiğini göstermektedir. MS 700 senesinde ilk gazete basımıyla karşılaşılırken, ilk eksiksiz basım ise MS 868 senesinde yapılabilmiştir. Harflerin tek tek dökülerek yapıldığı ilk baskı ise 1040 yıllında Pi Sheng tarafından yapılmıştır.