Keman nasıl bir enstrümandır?

Çello ve kontrbasın dahil olduğu yaylı sazlar grubunun en küçük üyesi kemandır. Bu gup içerisinde 4,5 sekizlik ses alanı ile en büyük ses aralığına sahip keman ek olarak, azami tondan çalma özelliğine sahiptir. Arşe adı verilen bilhassa at tüyünden yapılma bir yay ile çalınan keman dört telli bir müzik aletidir.

Kökeni Hindistan'da eski bir telli enstrümana dayanan keman, Arap tüccarlar ile 10. yüzyıldan başlayarak Italya'ya getirilmeye başlanmıştır. Bu bağlamda ilk örnekleri 14. yüzyılda İtalya'da meydana gelen keman, 16. ve 17. yüzyıllarda son şeklini almıştır. Bugünkü modern fomuna ise 19. yüzyılda gövde ve sapın uzatılıp köprününde yükseltilmesi ile kavuşmuştur.

Keman çok parçanın bileşiminden meydana gelse de, kemanı oluşturan temel parçalar sekiz tanedir. Titreşimi sağlayan ve yaparken daha fazla kuru ladin tercih edilen üst kapak ile yaparken akçaağaç kullanılan alt kapak yanlıklar ile birleşerek kemanın gövdesini oluştururlar. Kemanın gövdesinde köprü veyahut eşik olarak isimlendirilen parça tel seviyesini ayarlayarak tellerin sapa ulaşmasını sağlamaktadır. Yine gövde üstüne yerleştirilmiş kuyruk üstünde bulunan fiks kemanın akort ayarlarının yapıldığı kısımdır. Demonte yapısıyla yastık yahut omuzluk doğru pozisyonu sağlamak için kullanılmaktadır. Kemanın sap tarafını ise tellerin bağlandığı akort kulakları, sapın en uç tarafını oluşturan salyangoz ve notaların basıldığı klavye bulunmaktadır. Bir kemanın kalitesi kullanılan malzemenin yanında işçilik kalitesiyle de ilintilidir.

Kemanda kaliteli bir sesi ortaya çıkarmak için duruş ve kemanı tutuş da önemli kabul edilen bir faktördür. Hem oturmak suretiyle aynı zamanda ayakta çalınabilen bir müzik aleti olarak, bedenin duruşuna dikkat edilmesi gerekmektedir. Omuzların ve boyun kaslarının kasılmaması, başın sabit durması doğru tutuş için gereken etmenlerdendir. Ek olarak kemanın vücut ölçülerine münasip olması önemli görülen bir kriterdir. Kemanın standart boyutunu ifade eden 4/4 ölçekli bir keman belli bir yaşa gelmiş kişilerce kullanılırken 1/2, 1/4, 3/4 gibi franksiyonel boyutlar ise daha küçük yaştakiler içindir. Örnek verilecek olursa 3/4 ölçekli bir keman standart bir kemanın dörtte üçü büyüklüğündedir.

Klasik müzikte orkestralarda büyük bir bölümü oluşturan keman, caz, popüler müzik ve dünya üstündeki yerel müziklerde de kolay bir şekilde uyum sağlayan bir yapıdadır. Bunda en ehemmiyetli etkenleri geniş ses aralığının yanında parlak bir sese sahip olmasının ve hızlı kullanıma imkan sağlamasının da etkisi vardır. Insan sesine en yakın ses olarak nitelendirilen kemanın, çalma teknikleri açısından geniş bir imkana sahip olması müzik alanında önemli görülen bir yer edinmesine katkı sağlamıştır.