Halk edebiyatı nazım türleri
Sade bir dile sahip bu türde genel açıdan hece ölçüsü kullanılmıştır. Âşık ismiyle anılan ozanlar eserlerini saz eşliğinde köy köy, m...
Toplum edebiyatı nazım çeşitleri içerik ve biçimsel farklılıkları sebebi ile 3 gruba ayrılır. Bunlar;
Anonim tarzı Türk Toplum Edebiyatı
Dini-tasavvufi(tekke) Türk Toplum Edebiyatı
Âşık tarzı Türk Toplum Edebiyatı
ÂŞIK TARZI TÜRK HALK EDEBİYATI
Sade bir dile sahip bu türde genel açıdan hece ölçüsü kullanılmıştır. Âşık ismiyle anılan ozanlar eserlerini saz eşliğinde köy köy, mezra mezra gezerek seslendirmişlerdir. Aşk, ölüm, gurbet, hasret devamlı işlenen konular olarak göze çarparken, koşma, mani, türkü, semai ve varsağı gibi türevleri bulunur.
Koşma: Toplum edebiyatının en fazla kullanılan nazım çeşididir. Kıtalar 3 ile 5 mısra arasında değişir. Uyak tipi “baba, ccca, ddda” şeklindedir.
Koçaklama: Yiğitlik, kahramanlık öykülerini aktaran nazım çeşididir.
Taşlama: Eleştiri temalı konuların işlendiği nazım çeşididir.
Muamma: Kapalı bir anlatıma sahip, dinleyen ya da okuyanın anlatılanı bulmasını bekleyen nazım çeşidi.
Destan: Âşık tarzı Türk Edebiyatı’nın en uzun nazım çeşididir. Dörtlük sayısı yüzü aşan örnekleri mevcuttur. Anonim destan ile karıştırılmamalıdır.
Semai: Aruzla ve heceyle yazılan örnekleri vardır. Kendine munhasır bir ezgi ile söylenir. Sevgi, güzellik ve ayrılık gibi konular işlenir.
Varsağı: Varsak Türklerine özgü bir çeşididir. En popüler temsilcisi Karacaoğlan’dır
Ağıt: Ölen kişiler sonrasında duyulan acıları ve ölen kimseyi anlatan nazım çeşidi.
Güzelleme: İnsan ve doğa öğelerinin işlendiği, lirik bir anlatıma sahip nazım çeşididir.
Nasihat: Öğretme, öğütleme içeren nazım çeşidi.
DİNİ TASAVVUFİ (TEKKE) TÜRK HALK EDEBİYATI
Hem hece aynı zamanda aruz ölçüsü kullanılmış Türk Toplum Edebiyatı eserleridir. Eserlerin genel konusu Allah sevgisi olup, dönemsel çarpıklıklarında işlendiği konular mevcuttur. Eser sahipleri dini eğitim almış kişilerdir.
Nutuk: Dinin ve tarikatın esaslarının anlatımı için yazılan eserlerdir.
İlahi: Allah aşkı işlenen nazım çeşididir. Alevilikte deme, Bektaşilikte nefes, Mevlevilikte ise ayin adıyla bilinir.
Şahtiye: Dinin bazı inceliklerinin alay edermişçesine bir dille anlatıldığı nazım çeşididir. Şairleri bilhassa dışlanmıştır.
ANONİM TARZI TÜRK HALK EDEBİYATI
Sözlü geleneğe dayalı bir edebiyattır. Âşık tarzı Türk Edebiyatı’nda var olanın tersine söyleneni belli değildir. Kendi arasında ikiye ayrılır
Anonim tarzı Türk Toplum Edebiyatı şiir ürünleri: Türkü, mani, ninni, ağıt
Anonim tarzı Türk Toplum Edebiyatı düzyazı ürünleri: Atasözleri, deyimler, tekerlemeler, bilmeceler, fıkralar, toplum hikâyeleri, ortaoyunu, meddah, karagöz