Telif hakkı neleri kapsar?
Telif haklarının ortaya çıkması için tescile gerek kalmamaktadır. Fikir ve sanat eserlerinin sahip olduğu haklar bu eserlerin üretilm...
Kişinin kendi emeği sonucu ortaya koyduğu her çeşit fikrin, eserin ve ürünün korunması ve hukuken haklar sağlanmasına telif hakkı denilmektedir. Fikri hakların korunması, diğer haklar gibi temel insan haklarından birisidir. 1948 senesinde Birleşmiş Milletler Genel Kurulu'nca kabul edilen İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi ile telif haklarının kapsamı ve içeriği belirlenmiştir. Bu bildirgenin 27. maddesinda şu ifadeler yer alır;
Telif haklarının ortaya çıkması için tescile gerek kalmamaktadır. Fikir ve sanat eserlerinin sahip olduğu haklar bu eserlerin üretilmesiyle beraber ortaya çıkmaktadır.
Telif haklarının sahip olduğu nitelikler soyuttur. Telif hakları şahısların ürettiği eserleri, koruma altına alır ve bunlar maddi olmayan ürünlerdir. Telif hakkı somut olarak sahip olduğu eserden ayrı olarak bağımsız bir varlık olarak değerlendirilir ve hukuksal bir hakka sahiptir.
Telif hakları her ülkenin kendi ilkeleri için geçerlidir. Telif koruma hakkı koruma talep edilen ülkenin mevzuatlarına göre belirlenmektedir.
Telif hakları, 5846 Sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa göre şunları kapsamaktadır;
Eser
Mesleki Birlikler
Eser Sahibi
Sözleşmeler ile Hakların Devri
Yaptırım ve İhlaller
Eser Koruma Süreleri
Eser Sahibinin Hakları
Eser Sahibinin Haklarına İlişkin Kısıtlamalar ve İstisnalar
Bağlantılı Haklar
Bu kanunda yer bulan kurallara göre bir eserin, fikir ve sanat ürünü olarak değerlendirilebilmesi için fikri bir emeğin sonucu ortaya çıkması gerekir
Telif hakları yasasına göre eser sahibi maddi ve manevi haklara sahiptir. Yazar, manevi hak olarak; halka arz, ad belirtme, eserde izinsiz farklılık yapılmasını yasaklama gibi haklara sahiptir. Bunun peşi sıra eser sahipleri kendi istekleri doğrultusuna haklarını devredebilmektedir.
Kişilerin sahibi olduğu ve yarattığı bilim, edebiyat ve sanat eserlerinin manevi ve maddi faydaları da eser sahibine verilmelidir. Bu hal eser sahibinin en kanunsal hakkıdır.
Toplumdaki her birey, kültürel faaliyetlere serbestçe katılma hakkına sahiptir. Bununla beraber güzel sanatlardan keyif almak, bilimsel alandaki çalışmalara destek olmak ve bundan yararlanmak her kimsenin temel hak ve özgürlüklerinden birisidir.
Kalıcı eserler ortaya koymak insan hayatına değer katan unsurlardan birisidir. İcatların ve fikri eserlerin korunması bir Devlet görevidir.