Lehçe nasıl bir dildir?
Lehçenin kendine özel standart bir alfabesi vardır. Lehçe alfabesi, Çekçe ve Hırvatça alfabesiyle beraber Slav dilleri için geliştiri...
En fazla Polonya’da konuşulan ve Polonyalıların anadili olan Lehçe bir Slav dilidir. Batı Slav dilleri grubunda bulunan Lehit dillerinin bir üyesidir. Lehçe Polonya’nın resmi dili olmasının yanında ek olarak dünya içerisinde bulunan diğer Polonyalı azınlıklar tarafından da kullanılmaktadır. Avrupa Birliği’nin resmi dillerinin birisidir.
Lehçenin kendine özel standart bir alfabesi vardır. Lehçe alfabesi, Çekçe ve Hırvatça alfabesiyle beraber Slav dilleri için geliştirilmiş Latinceye dayalı üç ana alfabeden biridir. Bu alfabede klasik Latin alfabesine ek olarak diyakritik imlerle oluşturulan ą, ć, ę, ł, ń, ó, ś, ź, ve ż harfleri bulunmaktadır. Q, v ve x harfleri Lehçe alfabesinde bulunmaz ama bazı yabancı kelimelerde karşılaşılabilir. Başka dillerden alınan kelimelerde ise bu harfler sırası ile kw, w ve ks ile değiştirilir.
20. yüzyıldan sonra daha homojen bir dil biçimine gelen Lehçenin lehçeleri arasındaki fark hayli azdır. Bunun yanı sıra Lehçeyi ana dili olarak konuşmayan insanlar, bölümsel farklılıkları ayırt etmekte zorlanabilir. Dilin güneyde ve güneydoğuda, merkezde ve doğuda, batıda ve güneybatıda konuşulan 4 ana lehçesi vardır.
Lehçe gramer bakımından gayet bükümlü bir dildir. Baskın kelime sıralaması özne-yüklem-nesne halinde olsa da genellikle kelime dizilişi serbesttir. İngilizceden aşina olduğumuz a, an, the gibi tanımlıklara sahip değildir ve kişi zamirleri çoğu zaman söylenmez. İsimler ise 3 cinsiyete göre ayrılır: maskülin, feminen ve nötr. Ek olarak tekil maskülen canlı ve cansız isimler arasında da bir ayrım vardır. Lehçedeki isimlerin ise 7 durumu vardır: yalın (nominatif), -in (genitif), -e (datif), -i (akusatif), aletsel, lokatif ve vokatif. Sıfatlar cinsiyet, hal ve sayı bakımında isimlere uyum sağlarlar.
Polonya’nın dağılmasından sonra, 19. ve 20. yüzyıl esnasında Avusturyalı, Alman ve Rus yönetimlerinin Polonyalı halka uyguladığı baskı sonucu Lehçenin gelişimi baltalanmıştır. Buna karşın zengin edebiyata sahip olan Lehçe Batı Slav dilleri arasında en fazla konuşur sayısına sahip olan dildir. Ek olarak 40 milyon konuşuruyla Rusçadan sonra ve Ukraynacadan önce en bilinen biçimde konuşulan ikinci Slav dilidir.