Çekçe nasıl bir dildir?
Hint-Avrupa dil ailesindeki diğer diller gibi Çekçe de kök çekimli bir dildir. Mesela, Türkçede ekler kökü değiştirmezken Çekçede isi...
Dünyada 10 milyondan fazla kişinin konuştuğu Çekçe Hint-Avrupa dil ailesine ait Batı Slav dilleri grubunda bulunmaktadır. Çek Cumhuriyeti’nin resmi, Slovakya’nın azınlık dilidir. Çekçenin en yakın akrabası Slovakçadır, iki taraf da birbirini kolayca anlayabilir.
Hint-Avrupa dil ailesindeki diğer diller gibi Çekçe de kök çekimli bir dildir. Mesela, Türkçede ekler kökü değiştirmezken Çekçede isimler, fiiller ve sıfatlar çekimlenerek işlevleri belirlenir. Eklemeli dillerdeki kolay bir şekilde ayırt edilebilen ekler böyle dillerde çok azdır. Slav dillerinin çekimleri hayli karışık ve durumu, cinsiyeti, zamandaki ve isimlerdeki sayıyı, kipleri, kişiyi, fiilerdeki cinsiyeti etkilediğinden ötürü dil içerisinde çok yaygındır.
Çek topraklarındaki Alman egemenliği esnasında önemini yavaşça kaybetse de Çekçe 18. asrın ortalarında Çek akademisyenlerinin vasıtasıyla tekrar canlandırılmıştır. Bu akademisyenler Çeklerin geçmiş başarılarını vurgulamış ve Çekçenin önemli sayılabilecek bir dil olduğunu dile getirmişlerdir. Çekçe, o zamandan bugünümüze kadar çok az değişmiştir.
Çekçenin fonem envanteri büyüklük olarak ortalamadır. Bu envanter kısa ya da uzun olan 5 sesliden ve sert, nötr ya da yumuşak olan 25 ünsüzden oluşur. Avrupa dilleri arasında en fonemik yazım sistemlerinden birine sahiptir. Çekçede 30 sesi temsil eden 31 adet yazı birimi bulunmaktadır ve yalnızca bir adet diyagraf (ch) içermektedir. Q, w ve x karakterleri yalnızca yabancı kelimelerde bulunmaktadır. Yumuşatma imi (ˇ) yeni karakterler oluşturmak için bazı harflerle kullanılmaktadır: š, ž, ve č harflerinin peşi sıra ň, ě, ř, ť, ve i karakterlerinde olduğu gibi (bu son beş harf Çekçe dışında yaygın değildir). Ó karakteri yalnızca başka dillerden geçen sözcüklerde ve yansıma kelimelerde kullanılmaktadır.
Ana dil olarak Prag yakınlarında ve bütün ülkede konuşulan günlük konuşma dili lehçesine Ortak Çekçe (obecná čeština) denir. Moravya ve Silezya’da konuşulan Çekçe ise Moravyan (moravština) lehçesidir.
Çoğu Avrupa dillerinin tersine Çekçe uzun söylenmesi gerekli olan ünlüleri diğerlerinden ayırt eder. Uzun ünlüler vurgu (´) veyahut bazen de halka imi (°) ile belirtilir. Örnek vermek gerekirse, uzun u harfi eğer cümlenin başındaysa genellikle ú, yabancı kökenli ve yansıma kelimeler dışında ise ů halinde yazılır.