Kemençe nasıl bir enstrümandır?
Kemençe bir çok ülke ve komşu kültür tarafından da kullanılan enstrümandır. Yunanistan kemençenin kendi milletlerine ait bir çalgı ol...
Kelime anlamı olarak yayla çalınan küçük keman anlamına gelen kemençe telli bir enstrümandır. Pek çoğumuz tarafından kemençe dendiği zaman akla Karadeniz müziği gelir. Kemençe Osmanlı müziğinde de önemli görülen bir yere sahiptir. Ama Osmanlı müziğinde kullanılan kemençe ile Karadeniz'de kullanılan kemençe biri diğerinden değişiktir.
Kemençe bir çok ülke ve komşu kültür tarafından da kullanılan enstrümandır. Yunanistan kemençenin kendi milletlerine ait bir çalgı olduğunu iddia eder. Fakat yapılmış olan test sonuçları sonrasında kemençenin Yunanistan'a 1924 tarihinden sonra Karadeniz'den göç eden Rumlar tarafından götürüldüğü ortaya konmuştur.
Kemençe rebab ve keman ile benzer sınıftan olduğu varsayılan bir enstrümandır. Rebab ve keman yaylı enstrümanlar grubundan olduğundan ötürü kemençenin de yaylı çalgılar grubu ile yakınlığı vardır. Kemençe bir yay vasıtasıyla çalınan bir çalgıdır. Çalgıda inceden kalına doğru dizili bir vaziyette duran 3 adet tel bulunmaktadır. Kemençenin telleri sağır ve bom olarak adlandırılır. Eskiden hayvan bağırsağından yapılmış olan kemençe telleri bu günlerde özel metalden üretilir.
Kemençe Çeşitleri Nelerdir?
Kemençe el emeği ürünü olan bir enstrümandır. Kemençe yapımı için dut, karadut, akçaağaç, ardıç, ladin ve erik ağaçları kullanılmaktadır. Klasik Karadeniz kemençesinin ebatı 57 cm'dir. Genişliği takribî 10 cm olarak hesaplanan enstrümanın yüksekliği ise 8,5 cm'dir. Yapımı taşıdığı özelliğe göre 3 - 15 güne kadar sürer. Giresun ve Trabzon şehirlerinde kemençe yapımı babadan oğula geçen yöresel bir el sanatıdır.
Kemençe çalmak için iki yöntem vardır. Bunlardan ilki oturmak suretiyle çalmaktır. Oturur vaziyette kemençe çalarken kemençe iki diz arasına alınmak suretiyle çalınır. Diğer metod ise ayakta çalmaktır. Kemençe ayakta çalınırken dikine desteksiz bir vaziyette durulur.
Türkiye'de kemençe denince akla Karadenize ait çalgı çeşidi gelse de türkiyede kullanılan iki tür kemençe vardır. Bunlar armudi kemençe ve Laz kemençesidir. Bu iki kemençe hem kullanılmış olduğu yer olarak aynı zamanda çalınış tarzı olarak biri birinden bütünüyle farklıdır. Toplum müziğinde kullanılan kemençe Karadeniz kemençesinin karıştırılmaması adına Karadeniz kemençesi Laz kemençesi diye adlandırılır. Laz kemençesi klasik kemençeye oranla daha geri planda kalmıştır. Ama sesi tınısı kulaklarda aşinalık oluşturan Laz kemençesi çalındığı zaman Karadeniz müziği algısı oluşturmaya yeter. Laz kemençesi Karadeniz'in kendine özel yapısını yansıtan bir müzik aletidir.