Flüt nasıl bir enstrümandır?

Nefesli sazlar grubunun bir üyesi olan flüt, diğer nefesli sazların tersine kamışsız bir enstrümandır. Flütün ses verme mantığı, içeri verilen havanın kamışı titreştirmesi yerine boruları titreştirmesiyle ilgilidir. Bu özelliği ile dilsiz nefesli çalgılar grubunda yer bulan flütün diğer bir özelliği ise ana malzemesinin metal olmasına karşın metal nefesliler yerine ahşap nefesli gruplara dahil olmasıdır. Bunun nedeni de flütün malzemesinin ahşaptan yapılmışcasına ses tınısını korumasıdır.

Bilinen en eski müzik aletlerinden biri olan flütün, bugünkü modern formuna kavuşması 19. yüzyıl ortalarına kadar sürmüştür. Flütteki en büyük değişim 19. yüzyılda deliklerine perde sisteminin eklenmesiyle olmuştur. Daha öncesinde parmak uçları ile kapatılan delikler hem iyi aynı zamanda doğru sesleri tam olarak veremediği için Alman flütçü Theobald Boehm, delikler üstüne kapaklar yerleştirmek suretiyle sesin doğru ve istenen genişlikte açılmasını sağlamıştır. Bugün bu sistem ufak eklemelerle geliştirilerek Boehm sistemi olarak adlandırılır ve hala flütlerde bu sistem kullanılır.

Flütler boyutlarına göre çeşitlere ayrılır. En fazla kullanılan ve genelde orkestralarda 2. yahut 3. flüt olarak görev yapan pikalo ve flütten azıcık daha büyük olan, flütle benzer özelliklere sahip olmasına karşın aktarımlı bir çalgı olma özelliğini taşıyan alto flüt en fazla kullanılan flüt çeşitleridir. Bundan hariç bass, kontra-alto, kontrabas, çift kontrabas, hyberr bas ve pikalo gibi benzer özelliklere sahip olan fakat ağaçtan yapılmış olan fifre flütün diğer çeşitleridir. Çoğunlukla farklı tür olarak algılanan yan flüt ise, esasen baş bölümündeki ağızlığın yan tarafından üflenmesi nedeniyle flütün bu biçimde de isimlendirilmesinden ibarettir.

Geçmiş yüzyıllarda sert ağaçlardan yapılmış olan ama 20. yüzyıl ile beraber gümüş, gümüş kaplı nikel yahut pirincin kullanılmış olduğu flüt; baş, gövde ve kuyruktan oluşan demonte bir yapıya sahiptir. 14 ya da daha fazla ses deliğine sahip, üç oktavlık ses genişliği ile diyatonik ve kromatik bütün sesleri vermektedir. Çalınabilecek geniş bir repertuvara sahip olan flüt ek olarak, stakato, tremolo gibi tekniklerin kolaylıkla uygulanabileceği bir yapıdadır. Bu özelliğiyle orkestralarda envaiçeşit görevi üstlenebilir.

Bir anavatanı bulunmayan flütün bilinen en eski tarihi 35 - 40 bin sene öncesine dayanır. Şimdiye kadar rastlanılan en eski flüt örneği Slovenya'da 43 bin sene öncesine ait iki veyahut dört delikli, uyluk kemiğinden yapılmış bir flüt parçasıdır. Lakin bu tartışmalara yol açsa da, Almanya'nın Hohle Fels Mağarası'nda bulunan akbaba kanat kemiğinden yapılmış, V halinde oyuklu ve beş delikli flüt 35 bin sene öncesine aittir. Bu bölümde buna benzer mamut ve kuğu kemiğiden yapılmış örneklere de rastlanmıştır.

Bundan hariç ulusal bir yapısı olmayan, değişik ulusların katkılarıyla bugünkü modern yapısına kavuşan flütten bağımsız olarak, kullanıldıkları bölümlerin adını alan Hindistan, Çin, Japonya flütleri gibi flüt türleri vardır.