Avrupa kıtasının iklimi nasıldır?

Avrupa Kıtası yüzölçümünün büyüklüğüne bağlı olarak enlem farklılıkları, denize olan uzaklık, yükseklik ve dağların uzanışı nedeniyle iklimde çeşitlilik göstermektedir. Genelde bakıldığı zaman kıtanın batısı Atlas Okyanusu nedeniyle deniz etki altındayken, doğuya gidildikçe karasal iklimin özellikleri belirginleşir. Kuzeyde dar bir alanda da olsa soğuk iklim görülürken, güneyi yüksek dağ sıralarıyla kuzeyden ayrılarak Akdeniz İklimi’nin etkisi altında kalır. Bütün bu iklim çeşitliliğine karşın Avrupa'nın orta iklim kuşağında yer aldığı için genel olarak iklimi ılımandır.

Avrupa’nın batı – doğu doğrultusunda görülebilen iklim değişiklikleri kuzey – güney doğrultusunda da farklılar göstermektedir. İskandinavya Yarımadası’yla Rusya Federasyonu’nun kuzey kısımlarında Tundra iklimi hakimdir. Atlas Okyanusu’nun ılık suları ve Batı rüzgarlarının etkisi İskandinavya kıyılarının iklimini birazcık daha yumuşatsa da doğuya gidildikçe bu etki kaybolur ve Kuzey Rusya iç kısımlarında kış mevsimindeki aylarda sıcaklık -50°C’ye kadar düşer.

İklim yönünden çok önemli farklılar Orta Avrupa’da görülmektedir. Okyanus kıyılarından doğuya doğru gidildikçe sınırları birbirini içine girmiş dört değişik iklim tipi mevcuttur. Ilıman okyanusal iklim tipinin görüldüğü batı kısımlarında mevsimler arasındaki sıcaklık farklılıkları azdır. Kışları ılık, yazları ise serin geçmektedir. Golf Stream sıcak su akıntısının etkisi kış mevsiminin etkili olduğu aylarda hava sıcaklığındaki düşüşleri engeller. İspanya’nın kuzeybatısından İskandinavya’nın batı kıyılarına boylu boyunca uzanan bu iklim kuşağında okyanusun etkisi maksimum Büyük Britanya ve İrlanda adalarında görülmektedir. Ilıman okyanus iklimin yaşandığı bu bölgeler, sene süresince yağış görse de azami yağışları sonbahar ve kış mevsimlerinde alır.

Orta Avrupa bölümüne geçildiğinde karasal iklim özellikleri belirginleşirken Avrupa’nın doğu bölümlerinde daha şiddetli bir karasal iklim özellikleri görülmektedir. Doğu’ya gidildikçe kış mevsimi daha uzun sürer ve yağışlar daha fazla kar şeklindedir. Almanya’nın ortalarından Balkan Yarımadası’nın içlerine kadar uzanan ve İsveç’e kadar yayılan Orta Avrupa karasal ikliminde ve Orta Rusya ovalarına kadar uzanan Doğu Avrupa’nın şiddetli kontinental ikliminde de azami yağış yazın düşer.

Kıtanın batı kıyılarından doğuya gidildikçe karasal iklim özelliklerine doğru geçiş alanı bulunmaktadır. İngiltere’nin doğusu, Fransa, Belçika, Hollanda, Danimarka ve Almanya’nın kıyılarını kapsayan bu geçiş alanında mevsimler arasındaki sıcaklık farkı artar. Kışlar daha soğuk ve yazlar daha sıcak iken karasal iklim özellikleri ılıman okyanus iklimine göre daha baskındır. Ilıman okyanus ikliminin görüldüğü batı kıyılarında kar yağışına pek rastlanmazken bu bölümlerde kar yağışı kendini göstermeye başlar. Yağışlar genel olarak bahar ve yaz mevsimlerinde düşer.

Kıtanın güneyinde ise Akdeniz’e komşu olan alanlar, Akdeniz ikliminin etkisi altındadır. Yazlar sıcak ve kurak geçerken kışları ılık ve yağışlıdır. Yalnız bu alanlarda da batıdan doğuya gidildikçe farklılıklar görülmektedir. Batı Akdeniz kıyılarında Atlas Okyanusu’nun etkisiyle mevsimlik sıcaklık farkları daha azdır. Doğu’da ise yağışlar daha fazladır. Ek olarak Akdeniz Havzası içinde güneyden kuzeye gidildikçe sıcaklık ve kuraklık artar.