Artikülasyon nedir?
Türkçede tüm seslerin kazanılması takriben 5 yaşındayken tamamlanmaktadır. Bu yaşta konuşma gelişimi tamamlanmış olduğundan konuşmanı...
Küçük çocuğun “araba” kelimesini söyleyemeyip onun yerine “ayaba” demesi bize genellikle eğlenceli gelmiştir. Fakat ilerleyen yaşlarda bu halin devam etmesi bu kişide artikülasyon bozukluğu olduğunu gösterebilir. Kelime anlamı “eklemleme” olan artikülasyon, özet olarak “konuşma seslerinin oluşturulması” olarak kabul edilebilmektedir.
Türkçede tüm seslerin kazanılması takriben 5 yaşındayken tamamlanmaktadır. Bu yaşta konuşma gelişimi tamamlanmış olduğundan konuşmanın anlaşılırlığı tam olmalıdır. Eğer halen yanlış çıkartılan sesler var ise bu hal tedavi gerektirir. Artikülasyon bozukluklarının genel nedenleri; işitme engeli, nörolojik bozukluklar, down sendromu, dudak yarığı, damak yarığı ya da kişinin sesleri çıkartmayı yanlış öğrenmiş olması olabilir.
Çene, dil, dişler, damak ve dudaklarda yapısal bozukluklar var ise yahut bu organlar konuşma sırasında doğru pozisyonlar alamıyorlarsa bu halde konuşma seslerinde bozukluklar ortaya çıkabilir. Bu bozukluklara artikülasyon bozuklukları denir. Kişi yaşına ve konuşma gelişim dönemine münasip olarak bekleniyor olan düzeyde konuşamıyorsa ya da konuşmalarında ses uyumu yoksa bu kişinin artikülasyon bozukluğuna sahip olduğu söylenebilir.
Artikülasyonu anlayabilmek için konuşma seslerinin nasıl oluştuğunu kısım bölüm incelememiz gerekmektedir. Akciğerlerimize çektiğimiz havayı dışarıya verirken bu hava gırtlağımızda bulunan ses tellerine çarpar ve ses tellerimizin titreşmesiyle ham bir ses oluşturmaktadır. Oluşan bu ses birazcık daha yukarıda boğaz, ağız ve burun boşluklarımızda şekillenir ve bize özgü olan ses tonumuzu oluşturmaktadır. Son olarak kişiye özgü bir karakter kazanmış olan bu ses, artikülatör organlar olarak da adlandırılan çenemiz, dilimiz, dişlerimiz, damağımız ve dudaklarımızın aldığı pozisyonlar hasebiyle şekillenir. Bu biçimde konuşma seslerini oluştururuz. Misal olarak dudaklar, dudak sesleri olan “p, b, m, f, v” seslerinin çıkartılmasında etkin rol oynarlar. Dişlerimiz ise bilhassa “s, ş, f” harflerini çıkartmamıza yardım eden olurlar. Sesin bu son aşamadaki şekillenmesi, yani konuşur iken çıkardığımız seslerinin oluşumu artikülasyon (eklemleme, boğumlama, oynaklama) olarak adlandırılır.
Artikülasyon bozukluğu olan kişiler dil ve konuşma terapisti tarafından bir değerlendirmeye tabi tutulurlar. Yapılmış olan test ve tetkiklerden sonra kişinin artikülasyon bozukluğu tespit edilir ve tedavi için münasip yöntemler belirlenerek bir program dahilinde kişiye uygulanmaktadır.